Balıkçılar

Balıkçılar – Chigozie Obioma

Nijeryalı yazar Chigozie Obioma’nın 2015’te yayınlanan ilk kitabı “Balıkçılar” Uluslararası pek çok ödüle layık görüldü. 2020 yılında Özgür Atılım Turan tarafından dilimize kazandırıldı ve Pegasus yayınları tarafından basıldı.

Balıkçılar

Balıkçılar Konusu

“Bizi takip edin ve sizi balıkçı yapalım.” ve biz de takip ettik. Nijerya’nın Akure bölgesine gittik. Romanın anlatıcısı 9 yaşındaki Ben’in ailesinin, ülkesinin trajedisi ile paralellik gösteren dramatik hikayesini adımladık.

Baba Emu Agwu Nijerya Merkez Bankasında çalışan, The Guardian okuyan, eğitimli bir aileden gelen, çocuklarının itibarlı mesleklere sahip olmasını hayal eden, disiplinli,katı ve kibirli bir adamdır. Bankanın Yola’daki şubesine tayini çıkar, giderken otoritesini de yanında götürür ve ara sıra kısa ziyaretler için geri döner. Yaşları 9-15 arasındaki dört büyük kardeş Ikenna, Boja, Obembe ve Ben babanın yokluğunu fırsat bilerek diğer çocuklar gibi futbol oynar, video oyunlarına sarar, şarkı söyleyip dans ederler. Çevredeki çocukların yönlendirmesi ile Omi Ala nehrinde balık tutmaya başlarlar. İngilizler’in Hristiyanlığı yayması ile kutsallığını kaybeden ve hatta yasaklı bir bölge olan nehir kenarındaki kaçamakların birinde deli Abulu ile karşılaşırlar. Abulu’num en büyük kardeş İkenna’nın bir balıkçı tarafından öldürüleceği kehanetinde bulunmasıyla üç haftalık balıkçılık serüvenleri son bulur. Birkaç hafta sonra evi ziyaret eden baba bu yasaklı aktiviteyi şiddetle cezalandırır. Onların “zihnin balıkçıları” olmalarını ister. Ellerini bu hayatın nehirlerine, denizlerine, okyanuslarına daldırmalarını ve başarılı doktorlar, pilotlar, profesörler, ve avukatlar olmalarını öğütler.

İkenna kendisini öldürecek kişinin “balıkçı” kardeşlerinden biri olacağını düşünmeye başladıktan sonra metamorfoz geçirir. Kardeşler onu çok sevdiklerini, ona zarar vermeyeceklerini zaten gerçek balıkçı sayılmayacaklarını kanıtlamaya çalışsa da Ikenna kehanetin etkisinden kurtulamaz. Paranoya derinleştikçe kardeşlik ve aile bağları gerildikçe gerilir. Kehanet gerçekleşir ve Agwu ailesinin sakin evi ard arda gelen trajik olaylarla sarsılır. Kardeşler babalarının hayal ettiği geleceğin çok uzağında noktalara savrulur. Yavrularını koruyup kollama konusunda yetersizlik hisseden annenin zihni tamamen karışır. Çocukları bu kaotik ortamdan kurtarmak için Kanada’daki arkadaşının yanına göndermeyi planlayan baba, beklenmeyen gelişmeler ile defalarca sınanır. Yaşları çok küçük olan diğer iki kardeş bu karmaşık hadiselere şahit olarak büyür. Ailenin hikayesi ile bağlantılı olarak Ben, 90’lar Nijeryasında yaşanan iç karışıklıklar,dönemin seçim kampanyaları, siyasi figürlerinin hayatları hakkında da bilgiler verir bize.

Balıkçılar Kitap Değerlendirme

C. Obioma kendi kendini gerçekleştiren kehanet gibi oldukça mitolojik ve klasik bir iskeleti kullanarak, geleneksel sözlü anlatımla modern roman tekniğini harmanlayıp; bir ailenin ve aslında bir halkın hikayesini aktarıyor bize. Nijerya siyasal tarihi ile ilgili bilgi edindikten sonra olayları ve karakterleri siyasal tarihin yansımaları olarak düşünmeye başlıyorsunuz. Eğitimli, katı , disiplinli ve otoritesini hissettiren ama aile iyice karışana kadar ortaya çıkmayan baba, halk yoksulluk ve çaresizlik içindeyken görünüşte var olan dönemin bencil yöneticilerine atıf olabilir. Delinin birinin ortaya attığı kardeşlerin birbirini öldüreceği kehanetinin aileyi parçalaması, Nijerya’da ki etnik ve dini farklılıklardan kaynaklı şiddet olaylarına bir gönderme belki de.

Dönemin önemli siyasi figürü Abiola – seçim öncesi “Umut 93” sloganıyla ülkeyi dolaşırken- Akure’de Agwu kardeşler ile kurgusal karşılaşması sonucu hikayeye dahil olur. 1993 yılında Nijerya’da yapılan seçimleri MKO Abiola’nın kazandığı düşünülüyordu, ancak seçim sonuçları iptal edilip Abiola tutuklanır ve General Sani Abacha yönetimi ele alır. Abiola göz altındayken ölür ve bir toplumun demokratik yönetim ümitleri de onunla beraber gömülür. Abiola’nın hediye ettiği takvimin çocuklar için değerli olması, İkenna’nın öz değişiminin başında takvimi parçalayarak kardeşlerini şok etmesi Nijerya halkının yaşadıklarına yönelik bir metafor. Babanın çocukları için hayal ettiği parlak geleceklerin beklenmeyen olaylar neticesinde yok olup gitmesi de toplumun umudunun yok edilmesi ile paralellik gösteriyor.

Giderek tırmanan gerilimin ardından Ben’in iki küçük kardeşi sular durulduğunda ortaya çıkan ak balıkçıllar olarak tanımlanıyor kitapta. Ailenin talihsiz geçmişinin ardından yeni hayaller kurulmasını sağlayacak yeni bir nesil. Onlar Nijerya toplumunun da parlak geleceğinin habercileri, yeniden yeşeren umutlarıdır sanki.

Kitap oldukça akıcıydı. Yazarın arasıra hızlanan ve yerinde geri dönüşlerle okuyucunun merakını dengede tutan bir anlatımı vardı. Aile resmi ortamlarda İngilizce, kendi aralarında İgbo, diğer yerlerde kasabanın dili Yoruba’yı kullandığı için farklı dillerde ifadeler, yerel deyişler, inançlar değişmeden önceki efsanelerle zenginleştirilen anlatı yerel kültür hakkında detaylar öğrenmenizi sağlarken zihninizde lirik bir tat bırakıyor. Bölümler halindeki kitabın her bölümüne odaklanan konuya veya karaktere uygun bir isim verilmiş olması da hoş bir detaydı.

Balıkçılar yazarı Chigozie Obioma

Chigozie Obioma

Chigozie Obioma 1986 yılında Nijerya’nın Akure bölgesinde Igbo kökenli kalabalık bir ailede doğdu. Eğitimini Nijerya’da ve Kuzey Kıbrıs’ta tamamladıktan sonra Michigan Üniversitesi’nde yaratıcı yazarlık ve Güzel sanatlar alanında yüksek lisans yaptı.

İlk kitabı Balıkçılar 2015’te yayınlandı ve pek çok uluslararası ödüle layık görüldü. İkinci kitabı “Azınlıkların Orkestrası” ise 2019’da yayınlandı.Kıbrıs’ta eğitim gördüğü sırada kaybettiği arkadaşı Jay’den ilham alarak ırkçılık ve toplumsal yozlaşmayı irdelediği bu kitabı da oldukça dikkat çekti. Nijerya iç savaşını konu alan “Ülkeye Giden Yol” bu yıl yayınlandı ve diğer kitapları gibi övgüler aldı. Umarım kısa sürede dilimize kazandırılır.

“Balıkçılar” Chinua Achebe’nin kitapları ile keşfettiğim Nijerya’yı daha iyi anlamamı sağlayan harika bir deneyim oldu. Meraklısı yazarın dünyasını daha yakından tanımak için Çağlayan Doğan’ın “Chıgozıe Obıoma’nın Balıkçılar Ve Azınlıkların Orkestrası Romanlarına Postkolonyal Bir Bakış: Kimlik Ve Bellek” adlı kitabını okuyabilir.

Kitapla ve sağlıkla kalın…