Dürüst Yalancı_Tove Jansson

Son yıllardaki kitap seçimlerimi farklı kültürlerle tanışma hevesiyle neredeyse tamamen dünya edebiyatından yapar oldum. Bunların içinde İskandinav edebiyatının çok özel bir yeri var. Kuzeyli yazarların açık, net ve çoğunlukla minimalist kitaplarını seviyorum. Bu yüzden Tove Jansson’un kitabı karşıma çıktığında sırf Finli olduğu için seçtim sanırım ama iyi ki almışım, okumuşum…

Dürüst Yalancı

1982 yılında yazılan kitap 2020 de Yonca Mete Soy tarafından dilimize çevrilmiş, Siren Yayınlarından çıkmış.

Tove Jansson “Moomin” adlı hayali karakterleri yaratarak çocuklar için eğlenceli uzun bir seri yaratarak ünlendi. Beyaz, tombul, tüylü hippopotama benzeyen şişkin burunları olan “moomin”lerin maceralarını anlatan seri pek çok dile çevrilmiş, çizgi filmleri yapılmış. Türkçe’ye çevrilen bölümlerin yeni baskılarını bulamadım sanırım sahaflara bakmak gerekecek.

“Dürüst Yalancı” adıyla çevrilen kitabın İngilizce adı “The True Deciever”

Gerçekten aldatan kim?

İsveç’te karla kaplı, ulaşım zorluğu nedeniyle pek fazla insanın uğramadığı bir kasabada geçiyor öykü. Kardeşi ve köpeği ile yaşayan, insan ilişkileri zayıf Katri ve çocuk kitapları yazan, kocaman bir evde tek başına yaşayan Anna arasındaki çıkar ilişkisini anlatıyor kitap. Katri kardeşinin geleceği için paraya ihtiyacı olduğunu , bunu sağlamanın en kolay yolunun da Anna’ya yanaşmaktan geçtiğini düşünür ve planını devreye koyar. Her iki kadın da yalnızdır, her ikisinin de gereksinim duyduğu şeyler farklıdır biraraya geldiklerinde Katri, kardeşi ve Anna birbirini tamamlayan bir aile olarak yaşayacaklar diye düşünürken aslında öyle olmadığını kimin daha dürüst, kimin daha aldatıcı olduğunu sorgulamaya başlıyorsunuz. Kardeşine tekne alabilmek için her yola başvuran Katri mi? Çocuk kitaplarını sadece resimleyen metinlerini yayıncıya yazdıran veya çocuklara sahte duygularla dolu mektuplar yazan Anna mı?

Fakir ama zeki bir kadın olan Katri ile zengin ama inzivaya çekilmiş olan Anna arasında bir güç mücadelesi değil de insan ilişkilerini masaya yatıran bir metinle karşılaşıyorsunuz. Katri dürüst olduğuna inandırdığı Anna’nın çevresindeki insanlarla ilgili ilişkilerini sorgulamasını, yaptıkları ile yüzleşmesini sağlıyor, ama kendi amacına ulaşmak için adım adım ilerliyor. Ve okuyucunun da benzer soruları kendine sormasını sağlıyor İnsanların birbirleri için ne yaptıkları değil de birbirlerinden ne istedikleri mi önemlidir? Nezaket biraz aldatıcılık içerir mi?

Katrinin hayatında iki önemli şey var kardeşi ve köpeği, Anna’nın hayatında ise kocaman evi ve çiçekli desenli tavşan resimleri…Küçük bir kasaba insanları ve zıt karakterler çevresinde gelişen olaylar aldatan ile aldatılan arasında git geller yaşatıyor. Ama aslında anlatılmak istenen açıkça ortaya konulmuş, yalın,net zorlanmadan okunacak güzel bir kitap…

Altı çizili cümleler

“Paranın kokusu olduğunu söylerler,ama bu doğru değil. Para da rakamlar kadar temizdir.Asıl kokan insanlar.Her insanın kendine has, gizli bir kokusu var, koku kızdıklarında, utandıklarında ya da korktuklarında daha da keskinleşiyor.”(s8)

“Anna Aemelin’in iyi insan olduğunu söylemelerinin sebebi kimseye kötü yüzünü göstermek zorunda kalmamasındandı belki, onu rahatsız eden şeyleri unutma konusunda sıra dışı bir kabiliyeti olmasından.” (s11)

Tove Jonsson

1914 – 2001 , Fillandiya doğumludur, anadili İsveççe olduğu için kitaplarını bu dilde yazmıştır. Sanatçı bir ailede büyümüştür.Ressam, illüstratör, yazar olan Jansson “Moomin” adını verdiği çocuk kitapları serisi ile tanınmıştır. Roman ve otobiyografik eserler de yazmıştır. Ödüllü bir yazar olan Jansson ressam ve illüstratör olarak da çok ilgi görmüştür. Ülkesinde çok değer gören bir yazarın adına Helsinki’de bir çocuk parkı ve yarattığı karakterlere özgü bir tema park bulunuyor.

BBC hayatını anlatan bir belgesel yayınlamış, meraklılar linkten izleyebilir.