Portugallia İmparatoru – Selma Lagerlöf

Okuduğum kitaplarla ilgili notlarımı ,değerledirmelerimi paylaşmaya karar verdikten sonra en çok kafamı kurcalayan soru “Nereden başlamalıyım” oldu. En sevdiğim kitaplardan mı, Dünya klasiklerinden mi, Türk yazarlardan mı başlamalıyım, türlere göre mi belirlemeliyim derken biraz önce bitirdiğim kitaptan itibaren geriye doğru gitmeye karar verdim. Bundan sonra okuyacağım kitapları da bittikçe eklemeyi düşündüm.

2020 yılını Dünya Edebiyatı’na ayırmıştım; son okuduğum kitap İsveçten…

portugallia imparatoru

---

Selma Lagerlöf’ün “Portugallia İmparatoru“

Öykü bir çiftlikte çalışan Jan ve eşinin küçük bir kızı olması ile başlayan öykü 1870 lerdeki -yazarın da memleketi olan- Varmland’da, kırsal bir İsveç kasabasında geçiyor. Başlangıçta bir babanın kızı ile olan çocuksu hatıraları gibi gelse de giderek şaşırtıcı bir şekilde ilerliyor. Kızına duyduğu özlem ve yaşadığı kederle mücadele etmek için hayali bir ülke yaratarak kendini o ülkenin imparatoru ilan eden Jan’ın etrafında şekillenen hikayede farklı sosyoekonomik koşullarda yaşayan insanların hayat kesitlerinden o yıllarda İsveç kırsalındaki yaşama dair ayrıntıları yakalayabiliyorsunuz.

Okumayı düşünenler için tadı kaçmasın diye kitaplar hakkında detay vermektense vurgu yaptığı konulara değinmekte fayda var. Selma Lagerlöf satır aralarında sosyal hiyerarşiye, adaletsizliğe göndermelerde bulunmuş ve sonunda mal,mülk, mevki değil insanların gözünde en değerli şeyin temiz yüreklilik olduğunu vurgulamış. Portugallia imparatorluğunun dünyamızın aksine barış ve bereket içinde olması da gerçek dünyaya bir eleştiri. Derin bir sevginin diğer tarafta ise suçluluk duygusunun insanın düşünce yapısını , davranışlarını ne denli etkileyebileceğini anlatan, İsveç ikliminin soğuk ve sertliğine inat sıcacık bir öykü…

Ve alt çizili cümleler;

“Jan deli değil. Sadece görmeye dayanamayacağı şeyleri görmek zorunda kalmasın diye Tanrımız onun gözlerine bir perde çekti. Ve bunun için şükretmemiz gerekir.”

“Hayatta hiçbir zaman sarsılmayan sevginin nasıl bir hazine olduğunu sonunda o da öğrenmişti”

” Giderken kızımın dibinde durup onu gözetim altında tutanları nasıl görmezsin? Kibir, katı yüreklilik, hırs ve ahlaksızlıktı onun düşmanları, onlar götürdü kızımı.”

Biraz da Selma Lagerlöften bahsedelim

selma Lagerlöf

1858 de İsveç’in doğusunda Varmland da doğmuş. Doğumsal kalça deformitesi olması ailesi ve kendisini üzmüş ama zamanla buna alışmış. Genel olarak sessiz bir çocukluk geçirmiş. 1882-1885 arasında Stockholm’de eğitim almış sonra da köy öğretmeni olarak çalışmış. 1891 de ilk kitabı “Gösta Berling Destanı” nı yayınlamış. Romantizmin canlanışına katkı yapan Lagerlöf, efsane ve masallara dayanan eserleri ile yavaş yavaş tanınmaya başlamış. 1900 de Kudüs’ü ziyarete gitmiş buradan ilham alarak ” Jerusalem” adlı kitabını yayınlamış. İtalya gezisinde ise yerel bir çocuk İsa figürü efsanesinden yola çıkarak “Deccalın Mucizeleri” ni yazmış.

1902 de Eğitim bakanlığı çocuklara coğrafya öğreten bir kitap yazmasını istemiş bunu üzerine “Wonderfull Adventure of Nills” adlı çocuk kitabı serisini çıkarmış. Dünya çapında en çok bu kitapla tanınmış, 30 farklı dile çevrilen kitap Türkçeye “Nill Holgersson -Uçan kaz ” gibi farklı adlarla çevrilmiş hatta çizgi film serisi yapılmış.

1904 te İsveç Akademisinden altın madalya almış, 1909 da Nobel Edebiyat Ödülüne layık görülmüş, 1914 te İsveç Akademisine kabul edilmiş. Hem Akademiye ilk kabul edilen hem de Nobel ödülünü alan ilk kadın yazardır. Ayrıca 1991 yılında İsveç banknotlarında tasvir edilen ilk kadın olmuştur.Kadınlara oy hakkı konusundaki mücadelesi ile de dikkat çeken Selma Lagerlöf 1940’da hayata veda etmiş.

Selma Lagerlöf Portugallia İmparatoru’nu 1914 yılında yazmış, Elimizdeki baskı Kuzey Işığı yayınlarının Eylül 2020’deki ilk baskısı, M.Esad Çatak tarafından dilimize çevrilmiş. Öykü 1925’te sessiz film , 1944’te sinema filmi, 1992 de televizyon filmi olmak üzere üç kez sinemaya uyarlanmış.

İsveç’in doğu kıyılarına masalsı bir yolculuk yapmak isteyenlere keyifli okumalar

Sağlıkla kalın, okuyun, okutun…..