Annemin Otobiyografisi
- DR.NURGÜL ALTUNTAŞ
- 3 Oca
- 3 dakikada okunur
Annemin Otobiyografisi – Jamaica Kingaid
Son zamanlarda okuduğum en etkileyici metinlerden biri: Annemin Otobiyografisi
Jamaica Kingaid 1996’da yayımlanan kitabı Umay Öze’nin özenli çevirisi ile Jaguar kitap tarafından 2023’te yayınlandı. Metinlerin döşediği yollardan farklı coğrafyalara erişme tutkumun sonucu olarak yazarın Antigua doğumlu olduğunu görünce kitabı hemen edindim. Ve bitirdiğimde iyi ki de görür görmez almışım dedim.
Annemin Otobiyografisi Konusu
Kitap Dominika adasında Karayipli bir anne ile Melez bir babanın çocuğu olarak dünyaya gelen Xuela Claudette Richardson‘ın yetmiş yıllık ömrünün hesaplaşması diyebiliriz. Annesi doğum sırasında ölen Xuela bakıcı bir kadının yanına verilir ancak burada hiç sevgi görmez, babası belli aralıklarla temiz çamaşır getirmek dışında kendisiyle ilgilenmez. Baba öykü boyunca rahatsız edici bir karakter olarak karşımıza çıkar. Xuela’nın babası; Afrika kökenli anneye sahip ancak İskoç babasından aldığı kızıl saçları ve açık teniyle kendini yerel halktan üstün gören, devlet görevi icra eden bir polis olmasından dolayı güce tapan, yaşamını paraya adamış biridir. Neyse ki bu üstünlük ve farklı olma çabası bir noktada işe yarar Xuela’yı okula gönderir. Yerel halktan kız çocuklarının böyle bir şansı yoktur. Ancak küçük kız başarılı bir öğrenci olmasına rağmen lise çağında üvey kardeşlerine bakması için okuldan alınır ve daha sonra başka bir eve hizmetçi olarak gönderilir. Yazarın hayatını irdelediğinizde Xuela’nın başından geçenlerin otobiyografik izler taşıdığını görürsünüz. Gönderildiği evde kendini ve bedenini keşfetmeye başlar. Evin kısır hanımının onun için başka planları olduğunu farkedince kaçar ve anne olma olgusunu sorgular, farklı deneyimler edinir. Asistanı olarak çalıştığı Philip ile evlenir. Babasının, üvey annesinin ve kardeşlerinin talihsiz yazgılarına tanıklık eder. Xuela’nın iç içe geçmiş hikayeleri boyunca değişmeyen tek gerçekliği vardır : yalnızlığı.
Annemin Otobiyografisini okurken edindiğim bilgiler
Öncelikle kitabın yarattığı merak sayesinde Karayipler hakkında pek çok bilgi edindim. Dominika adası (Dominik Cumhuriyeti ile karıştılmasın:) yazarın doğduğu Antigua adasının güneyinde yer alıyor ve etkileyici doğal güzelliklere sahip küçük bir ülke. Öykü sömürge tarihinin travmalarına vurgu yaptığından adanın tarihine de biraz göz atmam gerekti. Coğrafi keşifler sırasında önce Fransızlar ve İspanyollar tarafından istila edilen bölgeye kahve plantasyonlarında çalıştırılmak üzere pek çok Afrikalı köle getirilmiş. 1763’te kontrol İngilizler’in eline geçmiş ve 1978 yılına kadar sömürge yönetimi devam etmiş. Kitabı okurken yazarın yaşamını gözden geçirdim ve kendi deneyimlerinin anlatısını ne kadar da etkilediğini gördüm.
Annemin Otobiyografisi kitabının değindiği konular
Jamaica Kingaid Karayipli bir anne ile Afrika ve İskoç kanı taşıyan bir babanın çocuğu üzerinde sömürge sonrası dönemdeki kimlik arayışı karmaşasına dikkat çekiyor ve sömürge travmaları ile yoğrulmuş tarihsel bir alt yapı ortaya koyuyor. Ana karakterimizin anne sevgisinden ve neredeyse tüm sevgilerden yoksun olmasının dünya görüşünü ve seçimlerini nasıl etkilediğini irdeliyor. Xuela’nın farklı dönemlerdeki deneyimleri üzerinden ataerkil toplumda kadının mücadelelerini ve cinsel özerkliğini sorguluyor.
Annemin Otobiyografisi bana ne kattı?
Çoğunlukla huzursuz edici, bazen öfke dolu bu dokunaklı metin aile eksikliğinin yarattığı travmalar üzerine düşünürken aşk, sevgi, bağlılık gibi kavramları sorguladığım bir iç yolculuğa çıkmamı sağladı. Öte yandan bu çarpıcı metin Karayip halkının yüzyıllarca emeklerinin sömürülmesi, inançlarının değiştirilmesi, sömürge sonrası dönemdeki kimlik karmaşası ve ırkçılık üzerine farkındalığımı artırdı.
Kitabın anlatımı nasıl?
Xuela’nın duygusal karmaşası ve geçmişe geri dönüşlerle ilettiği hikayesi akıcı, lirik bir dille anlatılıyor. Kısa ve etkili cümlelerle okuyucuya geçmesi istenen duygu direkt zihninizi sarıyor ama okuduğunuz bazı bölümler huzursuzluk yaratabiliyor ve üzerinde düşünmek için soluklanma ihtiyacı duyabiliyorsunuz.
YAZAR
Kincaid, 25 Mayıs 1949’da Karayiplerdeki Antigua adasında Elaine Potter Richardson adıyla doğdu. Annesi Dominika kökenli, okuryazar, kültürlü ev hanımı ve üvey babası marangozla birlikte nispeten yoksulluk içinde büyüdü.Kincaid dokuz yaşındayken üç erkek kardeşi hızla doğana kadar annesine çok yakındı. Kardeşlerinin doğumundan sonra, annesine kızdı ve annesi bundan sonra öncelikli olarak kardeşlerin ihtiyaçlarına odaklandı. Elaine hem maddi hem duygusal bir yoksulluğun içine düşmüş oldu.
Kincaid, Antigua 1981’e kadar Birleşik Krallık’tan bağımsızlığını kazanmadığı için, büyürken İngiliz eğitimi aldı ve bu eğitimde sıklıkla başarılı oldu. Sınıfın en iyisi olmasına rağmen Kincaid’in annesi, üçüncü ve son kardeşi doğduğunda üvey babası hasta olduğu ve artık aileyi geçindiremediği için, onu 16 yaşında okuldan aldı. 1966’da Kincaid 17 yaşındayken, annesi onu New York City’e bebek bakıcısı olarak çalışması için gönderdi. Kincaid ne ailesine para gönderdi ne de onlarla iletişim kurdu. Adaya ve ailesine 20 yıl sonra dönebildi.
Amerika’da bir süre çalıştı ve eğitimine devam etmek istedi. Sonrasında genç kızlar için yayınlanan bir dergide yazmaya başladı. Adını Jamaica Kincaid olarak değiştirdi. Sömürgeciliğe bir tepki olarak bu adı aldığını belirtti. İlk romanı “Lucy” 1990’da yayınlandı ve diğer kitapları bunu takip etti.
Kendi deneyimlerinden ayrıntılar taşıyan anlatıları hem övüldü hem de öfkeli bulunarak eleştirildi.
Kadının toplumdaki yeri ve mücadelesi, sömürge travmaları, post kolonyal dönemdeki kimlik karmaşası eserlerinde sıkça işlediği konulardır.
Meraklısı ODTÜ Eğitim Fakültesi Yabancı Diller bölümü öğretim üyesi Hülya Yıldız’ın Kingaid’in eserinin sömürge sonrası dönemdeki travmaların ifade edilmesindeki etkisini irdelediği akademik makalesini inceleyebilir.
Edebiyat dünyasına adım attığı ilk romanı “Nehrin Dibinde” geçen ay Axis yayınları tarafından basılmış. Yazarın dünyasını ve Karayip toplumunu daha iyi kavrayabilmek için kitabı okunacaklar listeme hemen ekledim.
Kitapla ve sağlıkla kalın.
Dr.Nurgül Altuntaş
Yorumlar