Filin Yolculuğu_ José Saramago

José Saramago farklı yazım tarzı, uzun cümleleri, tarihsel ve sosyal olaylarla ilgili kitapları ile dünyada olduğu gibi Türkiye’de de çok tanınan ve sevilen bir yazar.

Körlük, Görmek, İsa’ya Göre İncil, Kopyalanmış adam gibi çok satan romanları okurların beğenisini kazandı. Son çalışmalarından biri “Filin Yolculuğu” nu.

Filin Yolculuğu

Kitabın bir bölümünü hasta yatağında yazmış. Eşinin ifadesine göre en büyük korkusu romanı tamamlayamamakmış. Yazım tarzından dolayı çevirmen açısından karmaşık olmasına rağmen oldukça başarılı bir çeviri olduğunu söylemeliyim.

16.yy da İspanya kralının Avusturya’daki kuzeni Maximiiliana düğün hediyesi hediye olarak bir fil gönderdiği biliniyor, Bu tarihsel olgudan yola çıkıp hayal gücünü ve mizahını ortaya koyarak yine harika bir öykü yaratıyor Saramago.

Süleyman adındaki bir fil, terbiyecisi Subhro, askerler, hamallar ile karmaşık bir kervan zorlu dağları, geçitleri aşarak , dönemin önemli şehirlerini geçerek tehlikeli, macera dolu bir yolculukla Viyana’ya ulaşıyor.. Böylesine uzun ve tehlikeli bir yolculuğun kalabalık bir kervanla yapılmasının zorlukları ile ilgili konular çerçevesinde gelişen olaylar , Fil ve terbiyecisinin içsel dünyasındaki değişiklikler ile araya sıkıştırılan mizahi detaylar. Roman Avrupa’da dinde Reform olan dönemde geçtiği için bu konu ile ilgili de göndermeleri ihmal etmemiş Saramago.

Aynı zamanda cehalet, bilgi kirliliği, tarihte anlatılanlar gerçekte yaşanılanlar arasındaki farklılıklara yapılan vurgular günümüzdeki bazı örnekleri ister istemez çağrıştırıyor. Fonda tarihi bir olgu olarak bu tuhaf ve zorlu yolculuk var ama Saramago geçmişle günümüz arasında esprili bir dille , zekice ve keyifli bir karşılaştırma da yapıyor. Son kitaplarından biri olduğu düşünülürse bunca yıllık deneyimini aktarmak için hikayede kendine fırsatlar yaratıyor ve anlatmak istediğini oraya monte ediyor sanki. Bu yolculuk boyunca; bir hayvanın insanlarla iletişimi, inanç, cehalet, bağlılık, yönetenler ve itaat edenlerin durumu gibi farklı konular hakkında pek çok yorum bulacaksınız.

Altı çizili cümleler

“Dikkatli ol oğlum, sürekli tekrarlanan övgüler kesinlikle memnuniyetsizlikle son bulacaktır.” (s14)

” Neyse ki kimse söylediğimi anlamadı, diye mırıldandı, cahilliğin iyi yanı bizi yanlış bilgilerden sakınmasıdır.” (s94)

“En iyi derslerimizi basit insanlardan öğrendiğimize kuşku yok”(s110)

“Fil gibi olduğumu keşfettim,bir parçam öğrenirken öbür parçam diğerinin öğrendiğini bilmezden geliyor ve ne kadar bilmezden gelebilirse o kadar uzun süre yaşıyor.” (s119)

“..görmediği hakkında gördüm diye yemin eden, bilmediğini biliyormuş gibi yapan halkın sesi yabana atılamaz.” (s146)

José Saramago

José Saramago

‚1922-2010

Lizbon’un küçük bir köyde doğdu, babası polis olduğu için Lizbona’a taşındı. Teknik okuldan mezun oldu araba tamirciliği yaptı, çok okuyan bir genç olan Saramago bazı gazetelerde çalışmaya başladı. Kısa öyküler ve oyunlar yazarak başladığı yazarlık serüveni son 100 yılın en önemli romancıları arasına girecek uzun soluklu ve başarılarla dolu bir yolculuk oldu. Komünist parti üyesi olan Saramago özgürlükçü komünizmi savunuyordu, İsa’ya göre İncil kitabından sonra Portekiz’deki Katoliklerin rahatsız olması ile sürgüne gönderildi. 1998 yılında Nobel aldı. 60 lı yaşlarında eserleri 25 dile çevrilen dünyaca tanınan bir yazar haline geldi.

Kitaplarında siyasi ve dini konularda ince bir hiciv bulunması bazı kesimleri rahatsız etse de 87 yaşında hayata veda ettiğinde görkemli bir cenaze töreni ile uğurlandı.

Saramago uzun cümleleri, nokta ve ve virgül noktalama işaretlerini kullanmaması, daha çok virgül kullanması, diyalog değişimini yeni konuşmacının cümlesinin ilk harfini büyük yaparak göstermesi ile farklı bir yazım tarzına sahipti. Körlük romanında ise karakterlere isim vermeden belirgin özelliğini öne çıkaran lakaplar kullanması dikkat çekmişti. Saramago imkansızlıkları yazdığını belirtiyor bir röportajında, herkesin birden kör olma imkansızlığı, Platonun mağarasının alışveriş merkezinin temelinde bulunması imkansızlı gibi…

Bu kitapta imkansız görülebilecek bir yolculuk üzerine yazıldı

Keyifli okumalar…